Growth-Mindset nedir?

Giriş

“Kişisel yaşamımızda veya profesyonel iş hayatımızda, planladığımız gibi gitmeyen durumlarla ve beklenmedik zorluklarla karşılaşmak kaçınılmazdır. Ancak asıl mesele bu zorlukların varlığı değil, bizim onlara nasıl yanıt verdiğimizdir.

Olumsuzluklar karşısında zihinsel olarak hazırlıklı olmadığımızda, sadece motivasyonumuz düşmekle kalmaz; eylemlerimiz, kararlarımız ve hatta iyi niyetimiz bile negatif bir yöne evrilebilir. İşte tam bu kırılma noktasında, modern psikolojinin en güçlü kavramlarından biri olan Growth-Mindset (Gelişim Odaklı Zihniyet) devreye giriyor.

Sabit bir zihniyete (Fixed Mindset) hapsolup pes etmek yerine, potansiyelinizi açığa çıkaracak bir bakış açısı kazanmanız mümkün. Bu yazının temel amacı, sadece teorik bir bilgi vermek değil; sizi zorlukların üstesinden gelmeniz için bu güçlü yöntemle tanıştırmak ve Growth Mindset yaklaşımını günlük hayatınıza nasıl entegre edebileceğinizi adım adım göstermektir.”

Growth-Mindset temel fikri

Her insanın, bir konuyu değerlendirmesi için temel olan belirli düşünme yollarına sahiptir. Bu düşünme yolları kişinin kendi öz imajını şekillendirir ve öğrenme yeteneğine olan inancını tanımlar. Growth-Mindset sahibi olan bir insan…

• yeteneklerini geliştirebileceğine inanır,
• bir konuyu daha iyi anlamayı ve daha fazla öğrenmeyi ister ve
• hataları, yeni bir şey denemek ve gelişmek için bir yol olarak değerlendirir.

Tarihcesi

Growth-Mindset araştırması bir okulda başladı. Amerikalı bilim kadını Carol Dweck, öğrencilerin katıldığı çözülemez bir deneyde, öğrencilerin tutumu negatif olmadığını hatta yüksek bir moral ile deneyi değerlendirdiklerini gözlemledi. “Zor bulmacaları severim.” yada “ Umduğumu buldum” ve ya “Burada bir şeyler öğreniyorum.” gibi ifadeler kendisinin merakını uyandırdı.

Carol Dweck, bu tutumun ne olduğu, nasıl ortaya çıktığı ve insanlar bu şekilde zor görevlere yaklaşımını daha derinden araştırmak istedi. Bu merakı, yıllar süren araştırmalar, sayısız deney ve çok farklı insan gruplarıyla yapılan çalışmalarla sebep olmuştur. Son yıllarda Carol Dweck, Growth-Mindset in zıt tutumu olan Fixed-Mindset araştırdı ve çok farklı insanlarla çalıştı. Bu insanların içinde rekabetçi sporcular, çok zor bir geçmişe sahip çocuklar ve yöneticiler bulundu. Araştırmanın sonuçları kimsenin beklemediği sonuçlar ortaya çıkardı. İlginizi çekebilecek sonuçlardan birkaç tanesini aşağıda okuyabilirsiniz.

• Derslerde başarısız olarak değerlendirilmiş olan çocuklar, uygun bir destek ile sınıflarında Macbeth hakkında tartışacak seviyeye geldiler.
• Tamamen spor dışı kabul edilen erkek ve kadınlar, daha sonra çok başarılı sporcu haline geldiler.
• Tamamıyla başarısız olarak değerlendirilen şirketler, yöneticileri tarafından büyüme odaklı bir öz imaja sahip oldular.

Kısacası Growth-Mindset ile hareket eden bireyler, önüne çıkan problemi çözmek için kendini aşacağına yani büyüyebileceğine inanır.

Fixed-Mindset (Sabit zihniyet)

Sabit Zihniyet, insanların yeteneklerinin doğuştan geldiğine ve değişmediğine inandıkları bir öz değerlendirmeyi tanımlar. Growth-Mindsetin rakibidir ve sabit düşünme kafa yapısıdır. Aynı zamanda “değişmeyen kişisel imaj” veya “değişmeyen düşünme” olarak da adlandırılır. Fixed-Mindset sahibi olan bir insan…

• bir şey yapıp yapamayacağına tamamen yeteneğe bağlı olduğuna inanır,
• olumlu geri bildirim almayı öğrenir (iyi bir not, bir övgü, …),
• hataları, kendisine tehdit ve aşağılayıcı bir unsur olarak görür.

Growth-Mind vs. Fixed-Mindset

Growth-Mindset sahibi insanlar

• İlgi alanına giren herhangi bir alanda kendisini geliştirir. Çünkü doğru şekilde pratik yapmaları ve gerçekçi hedeflere ulaşmak için çaba göstermeleri gerektiğine inanırlar.
• Hayallerini yaşarlar. Çünkü niyetlendiklerini başarabilme konusunda bu başarının kendi ellerinde olduklarına inanırlar.
• Hata ve başarısızlıkları rahatça kucaklayabilirler. Çünkü bir başarısızlık hangi tarafda büyümesi gerektiğini gösterdiğine inanırlar. Bir hata ancak “Henüz daha yapamıyoruz” anlamına gelir.
• Başarılarını doğal yeteneklerine veya kökenlerine bağlı olarak değerlendirmiyorlar. Çünkü yeterince pratik yaparlarsa ve çaba harcarlarsa en kısa zamanda her şeyi başarabileceklerine ve öğrenebileceklerine inanırlar.

Fixed-Mindset sahibi insanlar

• Sadece belirli bir alanda gelişir. Yani oldukça iyi ve mümkün olduğunca az hata yaptıkları yerlerde gelişirler.
• Yeteneğe sahip olmadıklarına ikna olmuşlarsa, kendilerini geliştirmezler.
• Zorluklardan uzak durdukları için isteklerini ve hayallerini gerçekleştiremezler.
• Hata yapmaktan korkarlar çünkü bir hata “Bunu yapamazsınız” anlamına gelir.
• Zorluklarla başa çıkmadıklarında hemen başarısız olduklarını hissederler.
• Başarılarını kökenine veya doğal yeteneğine bağlarlar.

Hiç kimse, herhangi bir zamanda veya durumda Growth-Mindset uygulamayı başaramaz. Çünkü insanları düşünce yapısı duruma göre yada beraber olduğunuz insanlara göre değişebilir. İş yerinde, büyüme odaklı düşünebilir ama özel hayatında aynı kişi oldukça statik olabilir. 

Growth-Mindset, yaşamınızın her alanda gelişebileceğini vaad eder

Growth-Mindset sadece çok spesifik konulara, yani yeni şeyler öğrenmek veya özel beceriler geliştirmekle kalmaz, aynı zamanda sizi destekler.

• Kendinizden şüphe duyduğunda. Bu yöntem kendinize güvenmeyi öğretir çünkü potansiyelinize odaklanmanızı sağlar.
• Bir başarısızlık korkusundan muzdarip olursanız. Bu yöntemde, cesaret otomatik olarak devreye girer, çünkü “başarısızlık” sadece başka türlü deneyebileceğiniz nötr bir geri bildirimdir.

Hangi kafa yapısında olduğunu nasıl anlarsın?

Kafa yapınızı anlamak için kendinizi daha üst bir seviyeden gözlemlemeye çalışın. Son zamanda yaşadıklarınızı değerlendirirken kendinize aşağıdaki soruları sorun.

• Daha fazla büyüme odaklı mı yoksa daha statik mi düşündüm?
• Arzu ettiğiniz bir şey düşünün. İstediğiniz ve ya yapmak istediğiniz bir şey olabilir. Bunun hakkında ne düşünüyorsunuz? Growth-Mindset mi, Fixed-Mindset mi?
• Zorlu durumlarda nasıl tepki verirsiniz?
• Hayallerinizi ve arzularınızı aklınıza getirdiğinizde nasıl düşünüyorsunuz?
• Hangi tetikleyicilerin statik düşünmenize neden olduğunu öğrenin. Örneğin: belirli insanlar varken, yorgun olduğunuzda, bir zorluk karşısında şaşırdığınızda …

Bu düşünceler için kendinize zaman ayırın, kendinizi yeniden tanıyın ve ne zaman ve kiminle daha fazla büyüme odaklı olduğunuzu ve ne zaman statik olarak düşündüğünü anlayın.

Sonuç

Sizi sınırlayan bir çerçeve içinde olduğunuzu düşünmeyim! Sizin kendinizi gördüğünüz çerçeve esastır. Çünkü siz özgürsünüz. Elbette, istediğiniz herhangi bir ‘şey’ olmakta özgür değilsiniz. Mesela aya gitmek isteyenler için, bu yol çoğumuz için engellenmiştir. Ama bizi neyin heyecanlandıracağını, neyi arzuladığımızı, neyi hayal ettiğimizi tespit ederek o yolda büyüyebiliriz. Çünkü ne yetenek ne de mevcut becerilerimiz bizim için neyin mümkün olduğu hakkında çok fazla şey ifade etmez. Karar verici unsur tutumumuz dur.

Kendinizi öğrenmekte ve geliştirmekte özgürsünüz. Kendinize karşı bir tutum geliştirmekte özgürsünüz. Mesela korkularınız üzerinde… Yukarıda ifade ettiğim bu düşünce tarzı ile, korkularınızı bile ortadan kaldırırsınız. Başarısızlık, artık kötü bir şey olarak algılanmaz, ilerlemek için gerçekten iyi bir fırsat, bir şans olarak değerlendirilir.

Sıkca Sorulan Sorular