İletişim, insanın hayatında önemli bir rol almaktadır. Aileniz, arkadaşlarınız, meslektaşlarınız, müşterileriniz, iş ortaklarınız ve amirlerinizle nasıl iletişim kurduğunuz, ulaşmak istediklerinizin başarısını veya başarısızlığını belirler. İletişim becerileri, başarılı bir kariyer için önemli bir yetenek (Soft Skill) olmaktadır ve aynı zamanda, mutlu bir yaşam ve sosyal ortamda da daha da sevilmenizi sağlar. Doğru iletişim kuranlar, ihtiyaçlarını, düşüncelerini ve isteklerini en uygun şekilde ifade eder ve destekleyeceğini sağlar. Buna rağmen niçin hayatımızda zor insanlar ile karşılaşıyoruz ya da neden uyumlu çalışmakta zorluk çekiyoruz? Çünkü karşı tarafı “doğru” dinlemiyoruz! Maalesef gittikçe unutulan bir gerçek. 4 Kulak yöntemi bu konuda etkin yardımcı oluyor!

Dinleme kabiliyetimiz gittikçe kaybetmekte, cinsiyet ayırmaksızın, toplumunun tamamının bir sorunu haline gelmiştir. Bir yandan, bulunduğumuz dijital dönüşüm sürecünde değişen iletişim şeklinden kaynaklanıyor. Öte yandan, toplumda giderek fazlalaşan narsistik karakterlerin türemesinden.

İnsanlar giderek daha fazla “BEN” odaklı hareket ediyor ve bu nedenle sosyal çevrelerine (profesyonel veya özel) daha az ilgi gösteriyorlar. Hayatımızda büyük bir aile ile bir çatı altında yaşamadığımızdan dolyı, başkalarına yardım etmek veya beraber birşeyler yapmak sona eriyor. Bunun yerine, insanlar öncelikli olarak kendileriyle ilgileniyor ve toplumu içinde yalnız savaşçı modunda yaşıyorlar.

Bu yazımda toplumsal gelişim hakkında değil, daha çok bu yaşam tarzında unuttuğumuz önemli olan doğru dinlemeyi sizlere paylaşmak istiyorum!

Birçok insan karşı tarafı dinlemiyor!

İnsanlar gittikçe bireysel (kariyer) hedeflerini veya maddi değerlerini takip ediyor. Akıllı telefon, ipad, bilgisayar ve benzeri araçlarla multitasking içerisinde kendimizi stres halinde tutuyoruz! Eğer kendinize karşı dürüst olursanız, bu durum sizi aslında tamamen yanlızlaştırıyor. Dürüst bir insan ilişkisine, dostluklara zaman kalmıyor ya da enerji bulamıyorsunuz. Çünkü bir kişi ile derin bir bağ kurmak (ister profesyonel, ister özel), özveri ister ve öncelikle iletişim gerektirir. 

Konuştuğunuz kişiye dikkatinizi verebilmek, günümüzde hatta çağımızda çok nadir hale gelmiştir. Karşı tarafı dinleyeceğine, başka konular ya da karşı tarafın sözü bittiğinde ne söylemek istediğini planlanır.

Özellikle işverenler yüksek düzeyde iletişim becerisine sahip çalışanları aradığına şaşmamalı, çünkü bu nadir bir emtia haline gelmiştir. İletişim becerilerinizi yüksek seviyelere getirmeniz sadece kariyerinize değil, genel olarak sosyal hayatınızada fayda sağlayacaktır. Konuştuğunuz kişi ne zaman dinlediğinizi fark eder ve ne söylendiğini anlamaya çalıştığınızı algılarsa, sizi samimi ve daha sevilir hale gelmenizi sağlar. Ancak, daha iyi sonuçlar elde edebilmeniz için dört kulakla da dinlemeniz gerektiğini biliyor muydunuz?

Dört taraflı model: neden herkesin dört kulağı olmalı?

Dört kulaklı model veya dört taraflı model 1944 doğumlu Alman psikolog Friedemann Schulz von Thun tarafından geliştirdi. Dört kulaklı modeli, bir kişinin her ifadesinin dört farklı şekilde yorumlanabileceği varsayımına dayanmaktadır. Bir yandan, verici mesajında ​​dört farklı bilgi paketi içerir. Modelinin dörk kulağı:

  • mavi kulak – Olgusal seviyesi. İfade edilen verileri ve olguları objektif olarak kaydeder ve yorumlar.
  • yeşil kulak – Kendini ifade etme seviyesi. Söylenenleri yayıncıdan kişisel bir mesaj olarak görüyor.
  • sarı kulak – İlişki seviyesi. Gönderen ve alıcı arasındaki ilişkiye bağlı olarak söylenenleri yorumlayan ilişki seviyesi.
  • kırmızı kulak – Temyiz seviyesi. Gönderenin ifadesini davet olarak kabul eder.

Verici ve alıcı farklı seviyelerde veya “kulaklarda” hareket edebilir. Gönderen olgusal bilgileri aktarabilirken, alıcı bunu bir çağırı olarak yorumlayabilir. Bu durumda çatışmalar neredeyse kaçınılmazdır. Daha iyi bir anlamanız için kısa bir örnek. Gönderenin şöyle dediğini varsayalım:

XYZ projesi için son tarih 1 Aralık

Alıcı bu mesajı dört farklı kulağa göre nasıl yorumlayabilir?

Mavi kulak – Olgusal seviye

Bir ifade genellikle olgusal bilgiler içerir. Kelimenin tam anlamıyla söylenenleri anlamak ve onu tarafsız, nesnel ve olgusal bir şekilde yorumlamakla ilgilidir ya da hiç yorumlanmaz. 

İlk bakışta, bu mavi kulak “en iyi” kulağa benziyor. Sonuçta, yanlış anlamalar ve yanlış yorumlardan uzaktır. Konuşmacı her zaman olgusal düzeyde davrandığında da durum böyledir. Verici son tarih hakkındaki bilgileri aktarır ve alıcı bunu anlar:

XYZ projesi için son tarih 1 Aralık

Ya mesajı gönderen aslında daha derin bir mesaj göndermek isterse? Örneğin:

XYZ projesi için son tarih 1 Aralık. Zaman daralıyor, bu yüzden acele etmeliyiz.

Alıcı sadece başını sallar ve sonra başka bir göreve devam ederse, hızla bir çatışma ortaya çıkar. Dolayısıyla “daha iyi” veya “daha kötü” veya “doğru” veya “yanlış” kulaklar yoktur.

Yeşil Kulak – Kendini ifade etme seviyesi

Bu seviyeyi daha yakından inceliyelim. Herkes söyledikleriyle kişisel bilgiler gönderebilir ya da alabilir. Örneğin, yalnızca sizinle ilgili şeyler hakkında konuşulursa ilgi alanlarınızın nerede olup olmadığı anlaşılabilir. Aynı zamanda duygular, düşünceler veya istekler ortaya çıkar. 

Tüm bunlar, iletişiminiz yoluyla bir araya getirilen kişiliğinizin çok bireysel özellikleridir ve bunların bütünlüğü bir konuşmayı nasıl yorumladığınızı belirleyen bir unsurdur. Diyelim ki başarısızlıktan korkan ve çabucak baskı hisseden bir insansınız. Yukarıda verilen örneği bir de yeşil kulakta dinleyelim:

XYZ projesi için son tarih 1 Aralık. Çok yavaş çalışıyorsun. Bir çaba göstermez ve son teslim tarihine uymazsan, işin risk altındadır.

Ama mesajı veren ise sizin işinizden oldukça memnun. Ancak, çatışmalardan kaçınmayı seven ve her zaman arabulucu olarak müdahale etmek isteyen bir kişidir. Bundan dolayı aslında şu mesajı vermek istedi:

XYZ projesi için son tarih 1 Aralık. Tartışmak için bir neden yok. Hepimiz iyi zamandayız ve bu nedenle ekip gibi davranmalıyız.

Konuşmalarınıza dikkat ederseniz alt seviyede yatan kişiliğe ilişkin, meslektaşınızla veya kendinizle olsun, önemli bilgiler edinebilirsiniz.

Sarı Kulak – İlişki seviyesi

Muhatabın ilişki seviyesi hakkında da çok şey öğrenebilirsiniz. İfadelere nasıl tepki verdiğiniz ve yorumladığınız her zaman sizinle diğer kişi arasındaki geçmişinize bağlıdır. Örneğin, en iyi arkadaşınızdan mesaj alamadığınızda pek fazla alınmazsınız ancak sevmediğiniz kişide sinizlenirsiniz. Bu durum ise bir kişiyle olumlu bir ilişkiniz ve diğeriyle olumsuz bir ilişkiniz olduğundan kaynaklanır. Bu örnekte, yayıncıyla olan ilişkiniz iyiyse, sarı kulakta aşağıdakileri anlayabilirsiniz:

XYZ projesi için son tarih 1 Aralık. Bravo, proje zaman planlamasına göre ilerliyor. Bir şekilde size destek olabilir miyim?

Öbür yandan, ilişkiniz olumsuz etkilendiyse ve yayıncının size karşı niyeti kötü olduğunu düşünürseniz, aşağıdaki şekilde yorumlayabilirsiniz:

XYZ projesi için son tarih 1 Aralık. Bunu zamanında yapamayacağınız belliydi. Açıkçası, projenin son tarihini kendi başına bulmamışsınız! Daha iyi ve daha zeki bir çalışan olduğumu biliyordum.

Kırmızı Kulak – itiraz seviyesi

Lütfen sözcüğü kırmızı kulakta itiraz seviyesini başlatır! Birçok insan dilek ya da itirazını olgusal seviyede sunmaz. Daha çok ifadelerinin arkasında gizli bir mesaj olarak sunar. Bir kadın eşine tekrar futbol oynayacağından şikayet ederse, dolaylı olarak onunla daha fazla zaman geçirmesi için onu temyiz eder. Dolayısıyla kırmızı kulakla işiten insanlar her zaman söylenenlerin arkasında bir istek olduğunu varsayarlar. Bu örnekte şunlar anlanabilir:

XYZ projesi için son tarih 1 Aralık. Lütfen acele et!

Ama aşağıdakini demek istemiş olabilir:

XYZ projesi için son tarih 1 Aralık. Bu nedenle, bir ilk ara rapor sunmanın zamanı gelmiştir. İlgili bilgileri bekliyorum.

Dört kulakla daha iyi işitirsiniz ve dört ağızla daha net konuşursunuz

Gördüğünüz gibi kişiler arası iletişim beklediğinizden çok daha karmaşık. Bu günlerde dikkatle dinleyen istisnalardan biri olsanız bile, bu söylenenleri doğru bir şekilde yorumladığınız anlamına gelmez. Farklı bir örnek de şu şekildedir:

  • Olgusal düzeyi: Trafik ışığı yeşildir.
  • Kendini ifade etme düzeyi: Acelem var.
  • İlişki düzeyi: Ben senden daha üstünüm.
  • İtiraz düzeyi: Şimdi sürmeye başlayın!

Çoğu durumda, bir kişi sadece bir düzeyde değil, birkaç düzeyde de konuşur. Aynı zamanda, alıcı farklı kulaklarla duyar ve anlar. Bu hızla çatışmalara yol açabilecek yanlış anlaşılmalar, bilinçaltı mesajlar ve yanlış yorumlar karışıklığı yaratır. 

Örneğin, patronunuz size geç kaldığınızı beş kez söylerse ve siz sadece olgusal düzeyde “doğru” cevap verirseniz, çok kızabilir. Sizin açınızdan bir özür ve gelecekte dakikliğinize daha fazla dikkat etme sözü istemekte. Bu alanda daha iyi olmak istiyorsanız bundan böyle, doğru olduğu söylenenlere ilişkin yorumlarınızı kontrol etmeye çalışın ve herhangi bir ipucu, bilinçaltı temyili vb. olmadan kasıtlı olarak bir ağız seçerek kendinizi mümkün olduğunca açık bir şekilde ifade edin.

Bu modelin diğer faydaları

Çatışmalardan ve yanlış anlamalardan kaçınmak için ifadeleri çok net bir şekilde formüle etmek faydalı olabilir. Dört kulakl modeli, kendi iletişiminizi sorgulamanıza da yardımcı olabilir. Örneğin, bir ifadeden bir anlaşmazlık ortaya çıkarsa, verici ve alıcı arasındaki iletişimin kesildiği noktası kontrol edilebilir.